Find Content

Mazita: Mupanda

Mazita

Mazita anopinda muzvikwata zvakasiyana siyana zvinonzi mupanda

Nzira dzokuisa nadzo mazita mumipanda

  • Chivakashure chezita chakafanana: Mazita ane zvivakashure zvakafanana anopinda mumupanda mumwechete
  • Zvaunoreva: Mazita anoreva zvakafanana anowanikwa mumipanda mumwechete eg-Musikana,Mudzidzisi-Mazita ose aya anoreva munhu
  • Sungano youshoma nouwandu:Mazita ari mumupanda mumwechete ari muushoma kana oiswa muuzhinji anopinda mumupanda mumwechete eg Muroyi(mupanda 1 )- Varoyi(mupanda 2)
  • Sungawirirano yakafanana: Mazita emupanda mumwechete anoshandisa zviumbazwi zvakafanana kana oshandiswa muzvirevo anopinda mumupanda mumwechete eg Mugoti wakavezwa nani? -Musasa watemwa nani?
  • Maumbirwo akafanana: Mazita anoumbwa zvakafanana anopinda mumupanda mumwechete

Zvandinotarisirwa Kuziva

  • Mupanda wacho
  • Chivakashure chacho
  • Zvaunoreva
  • Maumbirwo
  • Kupa muenzaniso muzvirevo

Mupanda 1

  • Chivakashure: mu;mw-
  • Zvaunoreva: Unoreva munhu mumwechete sokuti Murume,Mukadzi,Mukomana
  • Maumbirwo: Chivakashure chezita + dzitsi sokuti- mw-+-ana,mu-+-komana
  • Sungawirirano: (a) eg Mudzidzisi wedu auya nhasi

Mupanda 1a

  • Chivakashure: 0 preffix- Mupanda 1a hauna chivakashue saka unoshandisa zero preffix.
  • Zvaunoreva: unoreva munhu mumwechete ari weukama sokuti Tete, Sahwira. Unomirirazve Mazitasingwi sokuti Chenai,Tinashe.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita plus dzitsi eg baba- 0(zero preffix)-+- baba
  • Sungawirirano: (va- na a-) Baba vangu vatenga mombe.


Mupanda 2a

  • Chivakashure: va-
  • Zvaunoreva: Unopa rukudzo kana ruremekedzo sokuti Vamwene, Vatezvara
  • Maumbirwo: Chivakashure chezita + dzitsi eg. va-+-tezvara
  • Sungawirirano: (va-) Vatezvara vaenda kubasa.

Mupanda 2b

  • Chivakashure: a-
  • Zvaunoreva: Unoreva mazita maviri anokudzika sokuti Amai, Ambuya.Mupanda uyu une mazita maviri chete, amai na ambuya.
  • Maumbirwo: Chivakashure chezita + dzitsi sokuti a-+-mai a-+-mbuya.
  • Sungawirirano: (va-) Amai vaenda kumba.

Mupanda 3

  • Chivakashure: mu-,mw-
  • Zvaunoreva: Unomirira zvinhu zvakarebenika sokuti Munda, Muhomba.Unomirira mazita emiti sokuti mupfuti. Unomirira nhengo dzomuviri uye mazita emirivo.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi sokuti mu-+-pfuti
  • Sungawirirano: (wa-)Muboora wabikwa zvakanaka kwazvo.

Mupanda 4

  • Chivakashure: mi-,mw-
  • Zvaunoreva: unoreva mazita omupanda 3 arimuuzhinji sokuti mipfuti.
  • Maumbirwo: Chivakashure chezita + dzitsi sokuti mi-+-nda.
  • Sungawirirano: (i-)(ya-)Misasa inopa huni dzakanaka chose.


Mupanda 5

  • Chivakashure: ri-
  • Zvaunoreva: unoreva zvinhu zvinotyisa muushoma sokuti rima , garwe
  • Maumbirwo: chivakashure chezita plus dzitsi.
  • Sungawirirano: (ra-) Bhinya rakabatwa nezuro.

Mupanda 6

  • Chivakashure: ma-
  • Zvaunoreva: unomirira zvinhu zvomupanda 5 muuzhinji sokuti Mabhinya
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi
  • Sungawirirano: (a-) eg Mabhinya akabatwa nezuro.

Mupanda 7

  • Chivakashure: chi-,ch,cha-
  • Zvaunoreva: unoreva kushora, kudupuka,midziyo,zvakanaka.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi sokuti cha-+-mboko.
  • Sungawirirano: (cha-)

Mupanda 8

  • Chivakashure: zvi-,zv,zva-
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi sokuti zvi-+-ronda.
  • Sungawirirano: (zvi-) zvipunu zvakavezwa nezuro

Mupanda 9

  • Chivakashure: i- N(nasal N)
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi sokuti N-+-mombe.*note- N-+-=nh,N-+-r=nd,N-+-p=mh,N-+-k=h
  • Sungawirirano: (i-)mbavha iye yazosungwa

Mupanda 10

  • Chivakashure: dzi- na N-(nasal N)
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi
  • Sungawirirano: (dza-) nhorodzabatwa nhasi

Mupanda 11

  • Chivakashure: ru-,rw-
  • Zvaunoreva: unoreva zvinhu zvakarebenuka sokuti rwizi,ruoko
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi
  • Sungawirirano: (rwu-,rwa-) ruoko urwurwunondirwadza

Uzhinji hwemupanda 11
uzhinji hwemupanda 11 hunowanikwa mumupanda 6 ne 10

Mupanda 12

  • Chivakashure: ka-,k-
  • Zvaunoreva: unoreva kushora,kudukupa, kutetepa muushoma.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi
  • Sungawirirano: (ka-)kambwa kake kanosemesa.

Mupanda 13

  • Chivakashure: tu-
  • Zvaunoreva:  unoreva mazita emupanda 12 ari muuzhinji
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi
  • Sungawirirano: (twa-,twu-)tumbwa twavo tunonetsa.

Mupanda 14

  • Chivakashure: u- hwu- hw-
  • Zvaunoreva: unoreva zvinhu zvisingaverengeke sokuti uroyi,unhu, upenzi.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi
  • Sungawirirano: (hu-,hwa-) hwahwa uhwu hwunonaka.

Mupanda 15

  • Chivakashure: u- hwu- hw-
  • Zvaunoreva: unoreva zviito sokuti kudya , kurova , kupenga.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + mudzi wechiito + nzvovera yokupedzisira sokuti _kupenga_ ku-+-peng-+-a
  • Sungawirirano: (kwa-) kudya kwake kunosemesa.

Mupanda 16,17 ne 18
*mupanda 16 17 18 inoreva nzvimbo dzakasiyana siyana dzine chinhu chiri kutaurwa nezvacho saka inonzi zvidudziranzvimbo.

Mupanda 16

  • Chivakashure: pa
  • Zvaunoreva: Unoreva nzvimbo iri padyo nemutauri sokuti pachikoro.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi sokuti pachikoro – pa-+-chikoro.
  • Sungawirirano: (pa-)


Mupanda 17

  • Chivakashure: ku-
  • Zvaunoreva: Unoreva nzvimbo iri kure nemutauri sokuti kuharare.
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi eg kuharare – ku-+-harare.
  • Sungawirirano: (ku-)

Mupanda 17a

  • Chivakashure: 0(zero preffix)
  • Zvaunoreva: unoreva zvimbo dzirikumativi akasiyana siyana. hauna chivakashure chaicho unoshandisa zero preffix.
  • Maumbirwo: chivakashure + dzitsi sokuti seri- O(zero preffix)-+-seri.
  • Sungawirirano: (ku-)

Mupanda 18

  • Chivakashure: mu-
  • Zvaunoreva: unoreva nzvimbo iri mukati.
  • Maumbirwo: chivakashure + dzitsi sokuti mumba- mu-+-mba.
  • Sungawirirano: (ma-)

Mupanda 19

  • Chivakashure: svi-, sv-
  • Zvaunoreva: Unoreva zvinhu zvakadukupa, zvakaondesa uye zvinoshoresa.
  • Maumbirwo: chivakashure + dzitsi sokuti svana- sv-+-ana
  • Sungawirirano: (i-)

Mupanda 21

  • Chivakashure: zi-
  • Zvaunoreva: Unoreva zvinhu zvakakurisa sokuti zigomana
  • Maumbirwo: chivakashure chezita + dzitsi sokuti Zigomana- zi-+-gomana.
  • Sungawirirano: (ri- na ra-)

By: T.Titus Nyakudyara
Twitter: @NyakudyaraTitus


Download PDFs

3 comments on Mazita: Mupanda

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *